تغییرات اقلیمی

سازمان جهانی هواشناسی تغییر اقلیم را تغییرات جهت دار میانگین پارامترهای اقلیمی در یک دوره طولانی مدت می داند. به همین دلیل، تغییر در مقادیر حدی و میانگین های پارامتری اقلیمی از پیامدهای مهم تغییر اقلیم است که با نوسانات اقلیمی تفاوت علمی دارد. نوسانات اقلیمی دوره ای است و انحرافات پارامترهای اقلیمی از میانگین را بیان می کند و در دوره های زمانی مختلف می تواند متفاوت باشد، ولی تغییر اقلیم نوسان کلی و گسترده در آب و هوای یک منطقه است؛ در حال حاضر ، روند گرم شدن دمای کره زمین بخشی از تغییر اقلیم قلمداد می شود.

هر سال به دلیل گرمایش زمین یا فرایند تغییر اقلیم، هوای کره زمین گرمتر می‌شود و به طور کلی سالانه نسبت به سال ۱۸۵۰ یعنی آغاز صنعتی شدن زمین، حدود ۰٫۰۶ درجه سلسیوس دمای کره زمین گرمتر شده است.این وضعیت سال گذشته نیز وجود داشت و سال آینده نیز تکرار خواهد شد.

نسبت به سال ۱۸۵۰ میلادی خشکی‌های زمین ۲ درجه و کل کره زمین نیز ۱٫۳۵ درجه گرم‌تر شده است و این در حالی است که سازمان هواشناسی جهانی در کنفرانس پاریس حد اکثر افزایش را تا سال ۲۱۰۰ حدود ۱٫۵ درجه تعیین کرده بود و بعد به دو درجه هم راضی شدند، اما با روند فعلی گرمتر خواهد شد.

در غرب آسیا متوسط دما ۱٫۹ درجه نسبت به آغاز دوران صنعتی شدن جهان افزایش یافته است و در ایران نیز میزان افزایش دما ۲٫۳درجه ارزیابی می‌شود.حتی تحقیقات ثابت کرده اند که در چهار سده گذشته مناطق نیمه خشک در ایران به مناطق خشک تبدیل شده اند.

در سال های اخیر، به علت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی وخسارات مالی مزبور به رویدادهای جوی، تغییرات اقلیمی اهمیت زیادی پیدا کرده است.

طبق اعلام کمیته بین الدول تغییر اقلیم، دخالت انسان در تغییرات آب و هوای جهان انکارناپذیر است، هر چند در گوشه و کنار برخی محققان هنوز بر آن اند که بعضی عوامل تغییر اقلیم ناشناخته اند و نباید اثر صرف انسان در آب و هوا را تایید کرد. اما چالشی که در دهه های اخیر با عنوان تغییر اقلیم مطرح شده است با تغییرات اقلیم در دهه های گذشته بسیار متفاوت است. یکی این که دخالت انسان در طبیعت زیاد شده است و دیگری روند شتابان تغییر اقلیم که روند سازگاری با آن را با مشکل مواجه کرده است. در نتیجه درک سازگاری با تغییر اقلیم به یک نگرانی عمده برای تسهیل اقدامات سازگاری و بهبود ظرفیت سازگاری تبدیل شده است.

تغییر اقلیم همان گونه که از فعالیت های گوناگون انسانی تاثیر می پذیرد، اثرهای گوناگون بر فعالیت انسانی بر جای می گذارد. یکی از عوامل مهم تغییرات اقلیمی در دهه های اخیر افزایش فشار فعالیت های انسانی بر محیط زیست است. با توجه به وقوع تغییرات آب و هوایی در مناطق مختلف جهان در سال های اخیر، نگرانی عمده فعالان محیط زیست و جنگل داری و سیاست گذاران افزایش غلظت گازهای گلخانه ای ( بخارآب، دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن و ازون ) موجب تغییر متغییر های اقلیمی کره زمین شده و پیش بینی می شود این تغییرات در آینده نیز ادامه یابد. رشد صنایع و کارخانه ها باعث افزایش گازهای گلخانه ای مخصوصا گاز دی اکسید کربن در چند دهه اخیر شده است . به گونه ای که پیش بینی شده غلظت گاز دی اکسید کربن از ۲۸۰ پی پی ام در سال ۱۷۵۰، به ۶۰۰ پی پی ام در پایان قرن ۲۱ برسد.

تغییرات در چرخه آب از مهم ترین پاسخ های زمین به گرمایش تحمیلی به آن است. نوسانات شدید بارش و الگوهای بارش، پراکنش نامناسب زمانی و مکانی نزولات آسمانی، تبخیر و تعرق زیاد، افزایش محسوس وقوع خشک سالی و سیل و فراوانی آن ها از جمله تغییرات در چرخه آبی است. گزارش های مشاهداتی و بررسی اقلیمی حاکی از آن است که منابع آب آسیب پذیر بوده و قابلیت آن را دارند که بر اثر تغییر اقلیم دست خوش تغییرات شگرفی شوند و عواقب زیادی برای جوامع انسانی و اکوسیستم ها در بر داشته باشد.

بارش و دما مهم ترین عناصر اقلیمی اند که به طور مستقیم تحت تاثیر تغییر اقلیم اند. گاهش میزان بارندگی و افزایش دما هریک به تنهایی یا به کمک هم می توانند موجب خشک سالی های شدید شوند. همانطور که مشخص است دمای متوسط سطح زمین طی قرن گذشته به میزان ۰۶/۰ درجه سانتی گراد افزایش یافته که به افزایش تبخیر و تعرق زیاد منجر شده است. هم چنین ، بارش یکی از فاکتورهای بسیار مهم و موثر در مدیریت آب کشاورزی، بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، نظیر ایران محسوب می شود.

افزایش درجه حرارت از یک سو و کاهش احتمالی بارش از طرف دیگر باعث به وجود آمدن شرایط پیچیده اقلیمی در ایران به ویژه در مناطق گرم و خشک خواهد شد. با وجود این الگوهای آب و هوایی، باد، تابش و پارامترهای مشابه آن نیز تحت تاثیر تغییر اقلیم اند. اقلیم می تواند گرم تر یا سردتر شود و مقادیر سالانه بارندگی یا برف می تواند افزایش یا کاهش یابد. در مقیاس کلی افزایش تدریجی دمای کره زمین و اقیانوس ها در اثر افزایش گازهای گلخانه ای مهم ترین عامل تغییر اقلیم است. همچنین ، بحران آب همراه اثرهای منفی تغییر اقلیم بر آن یکی از دغدغه های جهانی است. تغییرات دراز مدت مولفه های مهم اقلیمی در دراز مدت در نتیجه انتشار گازهای گلخانه ای تاثیر معنی داری در حجم منابع آب تجدیدپذیر بخش های مهم خواهد داشت.
دلیل اصلی تشدید روند گرمایش جهانی تخریب محیط زیست و افزایش سوخت‌های فسیلی است، علت اصلی افزایش دما در ایران را باید در عواملی مانند تخریب محیط زیست، حذف پوشش گیاهی، مصرف بالای سوخت‌های فسیلی و اسراف در حوزه انرژی دنبال کرد که بررسی‌ها نشان می‌دهد هر سال نسبت به سال قبل وضعیت بدتری به ثبت می‌رسد.
مردم باید با صرفه‌جویی در حوزه انرژی به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در کشور کمک کنند، مسئولان نیز باید زیرساخت‌ها را به گونه‌ای بهبود و افزایش دهند تا زمینه‌های تعدیل و سازگاری با گرمایش هوا در برنامه‌های توسعه‌ای لحاظ شود.
اجرای مبحث۱۹ و عایق‌کاری حرارتی ساختمان‌ها یکی از موثرترین راهکارهای صرفه جویی در مصرف انرژی است.